Ông Nguyễn Đình Chi, nguyên Phó Chủ tịch UBND tỉnh Nghệ An khẳng định: Việc đưa giống lúa lai vào gieo cấy ở miền Bắc nói chúng và ở Nghệ An nói riêng là một chủ trương hoàn toàn đúng đắn của Bộ NN-PTNT. Ai cũng biết giai đoạn trước năm 1990, năm nào miền Bắc cũng thiếu lương thực. Đến như Thủ tướng Phạm Hùng cũng phải đích thân vào Nam chỉ đạo SX để lo gạo cho miền Bắc.
"Ở Nghệ Tĩnh (nay là Nghệ An và Hà Tĩnh) trước đây chỉ đưa ra kế hoạch phấn đấu 1,2 triệu tấn lương thực quy thóc/năm mà vẫn không làm sao đạt được. Thế mà bây giờ, chỉ riêng Nghệ An đã đạt trên 1 triệu tấn/năm thì đủ biết lúa lai là một cứu cánh cho miền Bắc thoát khỏi tình trạng thiếu lương thực triền miên. Theo tôi, chủ trương đưa lúa lai vào gieo cấy ở miền Bắc không chỉ giải quyết tốt vấn đề an ninh lương thực cho đất nước, phục vụ đắc lực cho việc phát triển chăn nuôi, mà còn có vai trò rất quan trọng, tạo cơ hội tốt cho vựa lúa ĐBSCL tăng nhanh hàng triệu tấn gạo để XK", ông Chi khẳng định.
Ông Nguyễn Văn Lập, Phó GĐ Sở NN-PTNT Nghệ An cho biết: Nghệ An là tỉnh có tỷ lệ dân số cao, nhu cầu lương thực hàng năm rất lớn nên việc đưa giống lúa lai vào canh tác là một chủ trương đúng và hợp lòng dân. Đây là lý do giải thích vì sao suốt 10 năm (2002-2012), năm nào tổng diện tích lúa lai vụ xuân của Nghệ An luôn chiếm tỷ lệ cao. Mức thấp nhất cũng gần 49.000 ha (2002, 2008), còn mức cao nhất cũng trên 62.586 ha (2007, 2009).
Theo ông Lập, vụ HT, mùa mặc dù diện tích vùng úng lụt của tỉnh khá lớn nhưng năm nào cũng gieo cấy được gần 11.000 ha (thấp nhất), năm cao nhất lên tới gần 27.640 ha. Ở Nghệ An, giai đoạn 2002 chủ yếu cơ cấu 2 giống lúa lai chủ lực là Sán ưu 63 và Sán ưu quế 99. Từ năm 2003-2006, gần như giống lúa lai Nhị ưu 838 đứng vị trí "bá chủ".
"Từ năm 2007, bên cạnh Nhị ưu 838, bà con nông dân được tiếp cận thêm giống lúa lai mới là Khải phong số 1 (Cty CP Giống cây trồng Nghệ An khảo nghiệm). Đến năm 2008, thị trường giống lúa lai "làm chủ", tỉnh bổ sung thêm giống Q.ưu 1 vào cơ cấu (TCty CP VTNN Nghệ An khảo nghiệm). Sang năm 2009, giống lúa Nhị ưu 838 gần như bị đào thải, chỉ còn 2 giống lúa lai chủ lực là Khải phong số 1 và Q.ưu 1. Năm 2010, vì một lý do "tế nhị" giống lúa lai Q.ưu 1 “biến mất” khỏi thị trường Nghệ An, nhường lại thị phần cho giống lúa Khải phong số 1.
Từ năm 2011 đến nay, tại Nghệ An 2 giống lúa lai Khải phong số 1 và Nhị ưu 986, do Cty CP Giống cây trồng Nghệ An độc quyền phân phối giữ vị trí số 1. Sở NN-PTNT Nghệ An đang khuyến khích và tạo điều kiện cho DN và các đối tác nước ngoài vào khảo nghiệm thêm nhiều tổ hợp lúa lai mới năng suất cao, chất lượng gạo tốt nhằm bổ sung cơ cấu...", ông Lập cho hay.
KHÁT KHAO GIỐNG MỚI
Giải thích lý do vì sao giống lúa lai TQ đang giảm dần ở Nghệ An, ông Nguyễn Công Châu, Phó Chủ tịch UBND huyện Đô Lương cho rằng: "Nói cho thật khách quan thì giống lúa lai "có công" đầu tiên trong việc giải quyết vấn đề an ninh lương thực cho tỉnh là điều không ai có thể phủ nhận. Tuy nhiên, diện tích giống lúa lai hiện đang có xu hướng giảm là do nhu cầu lương thực trong bữa ăn của người dân đã được giải quyết. Gạo lúa lai đa số là không ngon cơm trong khi người tiêu dùng lại cần gạo ngon, nên chính quyền các cấp phải tính toán khi cơ cấu giống lúa thế nào cho hợp lý.